Yüzde 4.5 Büyüme Ne Anlama Geliyor ?

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı verilere göre Türkiye ekonomisi ilk çeyrekte önceki yılın aynı dönemine göre %4.5 büyüdü.

Önde gelen araştırma şirketleri ve ekonomistler %5.4 büyüme bekliyordu. O yüzden açıklanan bu büyüme oranı beklentileri karşılamadı.

Türkiye ilk covid-19 vakasını mart ayının ortasında gördük. Bu yüzden covid-19 salgınının yıkıcı etkilerini ilk çeyrekte görmedik.

İnşaat Sektörü Küçülmeye Devam Ediyor

Açıklanan verilere göre GSYH’yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde 2020 yılı birinci çeyreğinde bir önceki yıla göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak büyüyen sektörler ve büyüme oranları şu şekilde:

• Diğer hizmet faaliyetleri %12,1
• Bilgi ve iletişim faaliyetleri %10,7
• Sanayi %6,2
• Kamu yönetimi, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri %4,6
• Hizmetler %3,4
• Tarım %3,0
• Gayrimenkul faaliyetleri %2,4
• Mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri %1,9
• Finans ve sigorta faaliyetleri %1,6

İnşaat sektörü ise %1,5 daraldı.

Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, bir önceki çeyreğe göre %0,6 arttı.

Takvim etkisinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi ise bir önceki yıla göre birinci çeyrekte %4,2 yükseldi.

İthalat arttı, ihracat azaldı

Mal ve hizmet ithalatı birinci çeyrekte %22,1 arttı, ihracat %1 azaldı.

Türkiye ekonomisi, 2018’deki kur krizinin ardından resesyona girerek üst üste üç çeyrek daralmıştı.

2019 üçüncü çeyrekte büyüme pozitife dönmüş; dördüncü çeyrekte ise büyüme 6% ile ivme kazanmıştı.

Reuters’ın haberine göre büyüme büyük oranda Merkez Bankası’nın faiz indirimleriyle birlikte düşen kredi faizleri sayesinde kamu bankalarının kredi kullandırma oranlarının artışıyla destekleniyor.

Ekonomistlerin Görüşleri

Bilkent Üniversitesi İktisat Bölüm Başkanı Prof. Dr. Refet Gürkaynak, bugün açıklanan büyüme verileriyle ilgili olarak Twitter’dan yaptığı değerlendirmede gelen bu büyüme rakamının 2018 kur krizinden sonra rahat bir nefes aldırması dolayısıyla önemli olduğunu, ancak krizin henüz sona ermediğini söyledi:

“2019’un son çeyreği ve 2020’nin ilk çeyreğindeki hızlı büyümeye rağmen özel sektör yatırımlarının negatif olduğunu, işsizliğin de düşmediğini görüyoruz. Büyümeyi kamu harcamaları ve özel tüketim sürüklüyor.

“Bu harcamaları karşılayacak kaynağı da yaratmıyoruz, dış açık yine hızla artıyor. Zaten iler tutar tarafı olmayan yeni ekonomi programının en tutarsız yanlarından biri büyümenin artıp cari açığın düşeceğini öngörmesiydi.”

Büyümenin özel tüketim ve kamu harcamalarıyla gerçekleştiğini belirten Gürkaynak, Türkiye ekonomisinin dış kaynak ihtiyacına dikkati çekti.

“Net dış talep büyümeyi hesaplanandan daha çok baskıladı”

Ekonomist Gizem Öztok Altınsaç, Bloomberg HT haber sitesi için kaleme aldığı yazıda büyümenin beklenenin altında gelmesinin nedeni olarak reel bazda ithalat artışının (net dış talebin) büyümeyi hesaplanandan daha fazla baskılamış olmasını gösterdi.

Altınsaç, verileri şu şekilde yorumladı:

“Birinci çeyrek itibari ile büyümenin geçmiş 5-6 yıllık görüntüsünde bir değişiklik yok. Büyürken tüketim artışı var ve bu ithalat patlaması yaratıyor, fakat yatırımlar halen zayıf.

“İkinci daha önemli konu, iç talep daha yeni canlanmış iken bu yılın ilk çeyreğinde, yani tüketim artışı başlar başlamaz Türkiye’de ithalat patlıyor. Bu da büyümemizi baskılıyor. Bu durumda büyüme modelimizde aslında hiçbir değişiklik yok. İç talep canlandığı anda dış talebin büyümeyi yeniden ve güçlü şekilde baskıladığını görüyoruz. Daha net ifade ile iç talep artarken, hızla cari açık vermeye başlıyoruz.”

Ekonomist Mahfi Eğilmez, bugün bloguna yazdığı makalede bu konuyla ilgili olarak şu ifadeyi kullandı:

“Harcamalar açısından baktığımızda GSYH içinde en büyük paya sahip iki kalem olan yerleşik hane halkının tüketimi ve devletin nihai tüketim harcamaları kalemlerindeki yüksek büyüme oranları dikkati çekiyor. Buna karşılık iki önemli kalem; gayrı safi sabit sermaye oluşumu (yatırım harcamaları) ve ihracat geçen yılın ilk çeyreğine göre küçülmüş bulunuyor.

“Demek ki Türkiye, ilk çeyrekte yatırım ve ihracat açısından küçülürken tüketim harcamalarını artırmak yoluyla büyümüştür. Bir başka ifadeyle ilk çeyrek büyümesi tümüyle tüketim bazlı olmuş, yatırım yapılmamış, ihracat geriye düşmüştür.”

 

Reuters haber ajansının anketine göre ekonomistler Türkiye ekonomisinin bu yıl %0,75 daralmasını bekliyor.

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak ise “Yılı pozitif büyüme ile tamamlayacağız” dedi. 

Hangi senaryo gerçekleşecek ? Yaşayıp hep beraber göreceğiz…

 

BBC Türkçe